Bipolar Bozukluk nasıl hissettirir?(*)

‘Bir doktora gittim ve ona dokunaklı durumlarda çok normal hissettiğimi, pervaneler dünyasında bir ampul gibi hissettiğimi söyledim. İşte manik durum böyle bir şeydi.’

Carrie Fisher (Amerikalı yazar ve oyuncu. 1956 – )

Hipomani: ‘Sanki sarhoşmuş gibi yaşamak’ ‘Eğlence damarlarımda dolaşıyor’ ‘Yaratıcılığım kendini aştı’

Mani: ‘Önce iyi hissettiriyor sonra bir caniye dönüşüyor’ ‘O kadar sinirliyim ki, etrafımdaki her şeyi kırıp dökmek istiyorum’ ‘Tamamen kontrolden çıktım’

Depresyon: ‘Bir kuyuya düşmek gibi’ ‘Katran içinde boğuluyorum’ ‘Her şey sona erdi’

Karma Dönem: ‘Her şey uyumunu kaybetti’ ‘Bu duygusal bir aşırı yük’ ‘Yer değiştiren bir kum üzerinde durmaya çalışmak gibi’

Ön yargılar ve yanlış inanışlar bipolar bozukluğun erken teşhisindeki engellerden biridir. Sıklıkla durumun görmezden gelinmesidir.

Bu durum hastalıkla ilgili pek çok efsane ve yanlış inanışa neden olmuştur.

Bazılarının kısmen doğruluğu vardır. Diğerleri tamamen anlamsızdır.

Burada bipolar bozuklukla ilgili en sık karşılaşılan inanışlardan bahsedeceğiz:

*Bipolar bozukluk nadir görülür – Yanlış.

*Bipolar bozukluk, yaşamlarının her hangi bir döneminde erişkinlerin yüzde üç ila beşini etkiler. Bipolar bozukluk duygu durum dalgalanmalarının diğer adıdır – Yanlış.

*Bipolar bozukluk yaygın şiddetli belirtilerle giden ciddi tıbbi bir durumdur. Duygu durum dalgalanmalarına yol açabilecek başka durumlar da vardır. Manik duygu durum insanı hayalperest yapar – Bazen.

Ancak pek çok insan manik ataklarında belirgin endişe ve sinirlilikten muzdariptir. Mani aile üyeleri ile tartışmalar gibi istenmeyen olaylara da yol açabilir. Her zaman depresif ya da manik hissedilir, ‘ikisinin arasında’ ya da normal olunmaz – Yanlış.

Çoğu olguda, özellikle de hastalığın ilk yıllarında, hastalık ‘normallik’ dönemleri şeklinde gider. Tedaviye başladıktan sonra normal hissetmek, normaldir. Tanıda gecikmeler olabilir – Bir noktaya kadar.

Ancak, erken tanı hakkınız vardır ve eğer beklemek çekilmez geliyorsa görüşlerinizi bildirmelisiniz. Bipolar bozukluğun tedavisi bana çok pahalıya mal olacak – Yanlış.

Tedavi masraflarınız ulusal sağlık güvenceniz (SGK – Sosyal Güvenlik Kurumu) tarafından karşılanabilir. Tedavi edilmemiş bir bipolar bozukluğun sonuçları çok daha pahalı olacaktır. (Bu madde ülkemiz SGK- Sosyal Güvenlik Kurumu için ne yazık ki eksiktir. Evet Devlet ve Üniversite Hastanelerinde ücret alınmamaktadır fakat bipolar bozukluk için tanı koymak bu sağlık sisteminde ne yazık ki neredeyse mümkün olmamaktadır. Handikapları çoktur. Her hastanede psikiyatra ulaşmak mümkün değildir. Ulaşabilenlere de çoğunlukla antidepresan verilerek bipolar bozukluk daha kötü hale de gelebilir. Sonuç alınamayınca hasta ve yakını tedaviden vazgeçebilir. Özellikle özel hastanelerle anlaşma yapan SGK, psikiyatr servislerini anlaşma dışında tutmaktadır. Dolayısı ile ülkemiz için psikiyatrik tedavi hala çok pahalıya mal olmaktadır. Bu konu ayrı bir yazı konusu olup önümüzde ki günlerde araştırılıp paylaşılacaktır. İlhan Vardar.)

Antidepresanlar bipolar bozuklukta faydalı bir tedavi değildir – Bireye göre değişir.

Antidepresanların bipolar bozuklukta kullanılmasının bazı riskleri olduğu doğrudur. Ancak bazı hastalarda yararlı olabilir. İlaç yan etkileri kaçınılmazdır – Evet sıktır, ama kaçınılmaz değildir. Doz değişikliği ya da ilaç değişikliği ile genellikle sorun giderilir.

İlaçlar zombiye dönüştürür – Olmaz. Bazı ilaçlar sersemlik hissine neden olsa da, düşünmeyi etkilese de, bilişsel belirtilerin pek çoğu tedaviden ziyade hastalığın kendisinden kaynaklanmaktadır.

Asla ‘normal’ bir yaşam süremeyeceksiniz – Yanlış. Normal nedir ki? Yaşamınızda bazı değişiklikler yapmak zorunda olacağınız doğru. Ama bu değişiklikler olumsuz olmak zorunda değil.

Tanı Arayışı : Eğer, kendinizin ya da önemsediğiniz birilerinin bipolar bozukluğu olduğu konusunda endişeleriniz varsa, profesyonel yardım almanın zamanı gelmiş demektir.

Peki bu yardımı nereden almak gerekir ?

Bu sorunun cevabı sizin kendi koşullarınıza ve ulaşabileceğiniz sağlık kurumları hakkındaki düşüncelerinize göre değişebilir. Çoğu durumda ilk başvuracağınız kişi aile hekiminiz olmalıdır. Aile hekiminiz ilk değerlendirmeyi yapacak ve uzman görüşü almak için yönlendirilmenize gerek olup olmadığına karar verecektir.

Bazı durumlarda da ayaktan tedavi hizmeti veren ruh sağlığı kuruluşlarına siz kendiniz uzman yardımı için başvurabilirsiniz.

Ya da, ilk etapta sağlık personelinden tek başınıza yardım almak konusunda sıkıntı duyuyorsanız sizi tıbbi yardım alabileceğiniz en iyi kuruluşa yönlendirecek hatta belki de size eşlik edecek güvendiğiniz biri ile konuşmanız iyi olabilir.

Bipolar bozukluğu olan kişilerin kendileri ya da bakım verenleri ve aile üyelerinin kurduğu gruplar; bipolar bozukluğun erken (ve ileri) evrelerinde bilgi ve tavsiye alabileceğiniz değerli kaynaklardır. (Maalesef ülkemizde bu tür gruplar yoktur. Bazı hekimler kendi kliniklerinde bu tür gruplarla çalıssalar bile yaygın değillerdir. İlhan Vardar)

İlhan Vardar

(*) Bipolar bozuklukla yaşamayı öğrenmek (Yardımcı Rehber) – Bristol-Myers Squibb Company işbirliği ile Otsuka Pharmaceutical Europe, Ltd. Tarafından yayınlanmıştır.