Bipolar Bozuklukla Yaşamayı Öğrenmek (*)

“Beynim benim için en anlaşılmaz düzenek- her zaman uğuldayan, vızıldayan, yükselen, kükreyen, dalan ve sonra bataklığa gömülen. Ve neden ? Bu tutku ne için?” Virginia Woolf (İngiliz yazar, 1882-1941)

Bipolar bozukluk duygu durum ve davranışı etkileyen ciddi bir ruhsal hastalıktır. Kimi zaman, bipolar bozuklukta olduğu gibi ruhsal durumla ilgili yakınmaların, etkilenen kişilerin güçsüzlüğü ya da karakter sorunlarıyla ilgili olduğu kabul edilir.

Bu doğru değildir.

Nasıl ki diyabetli ya da artritli kişiler hastalıklarını kendileri seçmiyorlarsa bipolar bozukluğu olan kişiler de hastalıklarını kendileri seçmezler.
Bipolar bozukluk beyinde bir şeyler yolunda gitmediğinde ortaya çıkar.
Bu kimsenin hatası değildir ve suçlanacak kimse yoktur.
Aslında bipolar bozukluk en yaygın ruhsal hastalıklardan biridir.
Dünyada %3 – %5 arasında erişkin bu hastalıktan etkilenmektedir. Bu hastalık kadınlar, erkekler, çocuklar yani herkeste görülebilir.
Çoğunda bu durum yıllarca sürer. Bazen bir ömür devam eder, bazen yatışır, bazen de aylar hatta yıllar sonra bile tekrarlayabilir.
Bipolar bozuklukla yaşamak zordur.

Bu durum, bu bozuklukla yaşayan kişiler için olduğu kadar bakım verenler, arkadaşlar ve aile üyeleri için de geçerlidir.

Bu bozukluk duygu durumda, yoğun mutsuzluktan enerji dolu taşkınlığa, çaresizlik hisleriyle birlikte kıpır kıpır ve enerjik olduğu karma duygu duruma varan ciddi değişikliklere yol açar.
Psikiyatristler ‘depresyon’ ya da ‘depresif atak’ sözcüklerini bipolar bozuklukta görülen mutsuzluk olarak tarif ederlerken; ‘mani’ ya da ‘manik atak’ sözcüklerini de taşkınlığı tanımlamak için kullanırlar.
Taşkınlığın ‘hipomani’ diye bilinen daha hafif bir formu da vardır.
Bu duygu durumlar uzun haftalar veya aylarca sürebilir, ‘normal’ olarak değerlendirilebilecek duygu durum dalgalanmalarının ötesine de geçebilir.
Sıklıkla geçimsiz davranışlar, bozulmuş ilişkiler ve okul ya da iş performansında ciddi kısıtlılıklarla sonuçlanır.

Ne yazık ki bu bozukluk adil olmayan ayrımcılığa ve dışlanmaya yol açabilecek bir damgalama taşır. Tüm bunlar yaşam kalitesini belirgin bir şekilde düşürür.

İyi olan tarafı, bipolar bozukluğun tanısı bir kez konduğunda, tüm bu negatif sonuçlardan kurtulunabilir.
Duygu durumdaki şiddetli dalgalanmalar etkin tedavilerle kontrol altına alınabilir.
Böylece hastalar ve etrafındakiler hayatlarını geri kazanmaya başlayabilirler.
Yaşamı yeniden şekillendirmek hastalığı tedavi etmek kadar güç olabilir.
Yeni yetiler kazanmayı öğrenmek ve yaşam tarzında değişiklikler yapmak gerekebilir.
Önyargılardan kurtulmak cesaret ve sabır ister.
Ancak, hasta ya da bakım veren olarak bipolar bozukluk sizi etkiliyorsa, sizin durumunuz da olan binlerce kişinin yaşamlarını üretken ve dolu dolu yaşamakta olduğunu bilmeli, rahatlamalısınız.
Bu her zaman çok kolay olmayabilir, ama bipolar bozuklukla yaşamak, amaçlarınızdan ve tutkularınızdan vazgeçeceksiniz anlamına gelmez.

Bipolar bozukluğu olan hiç kimse hastalığı ile tanımlanmamalıdır.

İyi bir rehberlik ve ustaca ele almayla, bipolar bozuklukla yaşamak, onunla yaşamaktan ziyade hastalıkla ilgili hale gelir.

Bipolar Bozukluğun Tipleri :
Bipolar bozukluğu pek çok kişi farklı şekillerde yaşar.
Bazıları şiddetli mutsuzluk ve sadece hafif taşkınlık atakları deneyimlerken, diğerleri son derece şiddetli manik ataklar ve çok hafif depresyon deneyimlerler.
Bazıları yılın farklı zamanlarında, değişen duygu durum dalgalanmaları yaşarlarken, bazıları da aylarca tek bir duygu duruma saplanır kalırlar.
Sesler duyma ya da gerçek olmayan inanışlar gibi psikotik bulgular da sıklıkla görülür.
Tanı aldığınızda doktorunuz hangi tip bipolar bozukluğa sahip olduğunuza karar verecektir.
Bunun sonrasında tedavi ekibinizle, sizin için en uygun tedavinin ne olduğuna karar vermek için işbirliği yapmalısınız.

Bipolar kızı olan annenin görüşü : Bipolar bozukluğu olan birine bakım vermek adeta hız treni sürmek gibidir. Hayal edebileceğiniz tüm duyguları yaşadım. Öfke, inkar, keder ve panik. Aynı zamanda da umut, sevinç ve gurur. Pek çok şeyden vazgeçtim – işim, sosyal yaşamım, arkadaşlarım- ve evliliğimde hayli gerginlikler oldu. Sonraları kızım, ailemiz bir arada kaldığı için çok mutlu olduğunu söyledi. Bu çok dokunaklıydı. Hastalığı öğrendikçe, daha kolay gelmeye başladı. Şimdi, kızım dengede, bağımsız ve kendi yaşamını kendisi sürdürebiliyor. Ulusal ve uluslararası pek çok bakım veren ve organizasyonlarına katıldım. Bu zorlu bir iş ama çok tatmin edici. Bu hayal ettiğim bir yaşam değildi, ama güzel bir yaşam ve daha fazlasını isteyemezsiniz.

Hastanın görüşü : Uzun süre kendimi çok yalnız hissettim. Ne yaşadığımı kimse anlamıyordu, hatta ben bile anlamıyordum. Sorun benden mi yoksa dış dünyadan mı kaynaklanıyor bilmiyordum. Bazı zamanlar çok iyi hissediyordum ve bu nedenle ailem ve arkadaşlarım bir anda yataktan çıkamaz hale gelişime bir anlam veremiyordu. Benim tembellik ettiğimi, kibirli davrandığımı ya da bir süreçten geçtiğimi düşünüyorlardı. Bu da benim kendimi çökkün olduğu kadar suçlu ve değersiz hissetmeme de yol açıyordu. Daha sonra tanı aldığımda ve tedavim başladığında, artık kendim hakkında kötü hissetmemem gerektiğini fark ettim. Şimdi hayatımı kontrol edebiliyor ve ailemle aramdaki kırık köprüleri onarabiliyorum. Asla geri kazanamayacağım bazı arkadaşlarım var. Ama sorun değil. Her zaman yenilerini bulabilirim.

İlhan Vardar

(*) Bipolar bozuklukla yaşamayı öğrenmek (Yardımcı Rehber) – Bristol-Myers Squibb Company işbirliği ile Otsuka Pharmaceutical Europe, Ltd. Tarafından yayınlanmıştır.