Narduğan Bayramınız Kutlu Olsun

Ben Narduğan hediyemi aldım, onu yazımın sonuna koydum.

Türklerin yeni yılı 21 Aralık. Geleneksel Türk kültürünü yaşatan yerlerde Narduğan Bayramıyla karşılanıyor. Ağaç dikme bayramı diyenler de var.

Tesadüf değil, Rize’de sahil yolları ve okul bahçeleri portakal fidanlarıyla doldu. Portakallık mahallesinde sahildeki portakal ağaçlarımız istenmedik bir şekilde tahribata uğradığı için belediyeye verdiğimiz dilekçeler dikkate alınmış olmalı. Katkımız olduysa ne mutlu bize.

Sahil boyu turunçgillerle süslenmeli şehrimiz diye yıllardan beri yazarım. Özellikle de turunç ile. Turunç çiçek açtığı zaman diğerlerini döller ve dökülmelerini önler. Portakal mandalinanın babası turunçtur, turunçgillere adını veren ağaçtır, yaz kış üzerinden turunçlar eksik olmaz, çok moral verici bir ağaçtır. Bir de bunu anlatabilmeyi çok istiyorum.

Rize mandalinası nasıl bir marka ise turunç da Rize’nin markasıdır, hele de Portakallık mahallesinin önünde bir sıra turunç seti mutlaka en yakışanı olacaktır.

21 Aralık haftasında Mayana Kültürevimde bir pencereyi Narduğan bayramına hazırladım, yedi çeşit kırmızı meyve ve sebzeyi camın önüne yerleştirdim, hurma, kivi, portakal, mandalina, greyfurt, kırmızı soğan, domates, havuç, elma, ayva… Bir kısmı komşu bahçelerden.

Yeni yıl herkese bereketli gelsin. Sağlıklı günler gelsin. Mevsimin sağlıklı meyvelerinden kivi ile sirke yapıyorum bu hafta, bereket ana bu hafta bende. Birer litrelik kavanozlarda kivi sirkesi kuruyorum.  Kiviye para vermedim, etraf bahçelerde bolca var. Bana kendi bahçesinden kivi veren komşularıma yapılmış sirke vereceğim. Kivi sirkesini içmek için değil ana tutması için öneriyorum, yapımını ise internetten öğrendim, ilk defa yapıyorum.

Sirke anasının sirkenin kendisinden daha fazla şifa kaynağı olduğunu yaşayarak öğrendim. Bu nedenle sırf ana tutsun diye sirke kuruyorum artık.

Narduğan bayramında Rize’nin yukarı köylerinde eskiden çocuklar çerez toplamaya çıkardı, “kalenderi kulenderi” tekerlemeleri söyler eğlenirlerdi. Evet, takvim (Kalender) değişiyor, yeni ışık başlıyor, her gün bir saniye daha günler uzayacak.

İlkokullarda kutladığımız Yerli Malı Haftası da Narduğan’a rastlıyor. Bence bu tarih hiç de tesadüf değildir. Çünkü Cumhuriyetimizin kurucu kadroları çok derin Türk kültür tarih bilgisine sahiptiler. Bizim kuşağı onlar on kere cebinden çıkartır.

Bugün Rizeli öykü yazarı Sadık Dal misafirim oldu.

Böyle değerli bir Edebiyat öğretmeni Rize’de var ve onunla kendi kültür mekânımda, Mayana’da Narduğanlı uzun sohbetler ettik. “Aramızda Kırk Gün” adlı 2015 basımı öykü kitabını armağan getirdi, sağolsun.

Rize’de ilk defa yerli şiveyi bilen ve sözcüklerin anlam kökleriyle ilgilenen bir edebiyatçıyla sohbet etmenin keyfini yaşadım. Rize’ye çok şey kazandıracak bir yazarla tanıştığım için ayrıca mutlu oldum.

Sadık Dal’dan öğrendiğim bir şeyi hemen okurlarımla paylaşmak istiyorum. Rize Lisesi’nin bulunduğu yerde eskiden askeri kışla varmış, spor sahasını da içine alacak kadar genişçe bir alanmış. Paşakuyu Mahallesinin aşağısında olan bu düzlüğün adı Movtinun Duzi imiş. Düzlüğün batı yönündeki yükseltili semtin bugünkü adı Tophane Mahallesidir. Anahtar sözcükleri al, git 2 bin geriye… Muvti bugün Müftü mahallesine dönüşmüş, ama bu çok yanıltıcı, oralarda türbe falan da yok. Askeri kışla, bir de Paşa ve Paşa’nın ünlü kuyusu var…

İşin sırrı MUVTİ’de. Başoğuzlu kralımız VI.Mitridate’nin halk arasındaki adı MOHTİ OĞUZ! Antep BELKIS Mozaiklerinde adı MHTIOKHUS şeklindedir.

Açıklamak isterim; yerel şivemizde H harfi sert Ğ olarak ünlenir, yani Ğ/V çıkartılır. Tıpkı Soğan/Sovan dönüşümü gibi.

Gelelim Sadık Dal ile bizi karşılaştıran şu güzelliğe; Başoğuzlu kralımızın bir iziyle daha karşılaştım. Narduğan hediyesi gibi.

Gel de iki kere düşünme… Gazi Mustafa Kemal de o mahallede, o kışlanın bitişiğinde, eğitim sahasını gören Mataracıların evinde kaldı. Uzun adıyla, Hubyar Sultan Haydar Ali Pan Toros Mohti (Mete!) Oğuz’un askerlerine eğitim verdiği yerde…

Hem Dor atların, hem Kır atların, hem süvarilerin, hem mancınık atışçıların, hem okçuların, hem yakın döğüşçü kılıç kalkanlıların eğitildiği bu yerde, hem gemicilerin hem karacıların döğüş eğitimi aldıkları bu yerde, Birleşik Oğuz Ordularının kurulduğu, Türk Silahlı Kuvvetlerinin 2 bin yıl önce kuruluşunun gerçekleştiği, 22 Oğuz boyunun birleşip Milet Uygarlığı adını aldığı, Başoğuzlu kralların yönettiği Milet başkentinde, Rize’de, Mataracıların konağında Son Oğuz Beyi Mustafa Kemal Atatürk misafir kaldı! Ey tarih, bu ne güzelliktir!

21 Aralık 2020 Narduğan Bayramı Türk milletine kutlu haberlerin verildiği bir yıla giriş bayramı olsun.  Ve;

21 Aralık günü kapınızın önünde bir nar patlatın, tanelerini çocuklar yesin… Yeni yıl bereketiyle gelsin.

Mahiye Morgül

Bu yazıma Gaziantep Mozaik Müzesi Müdür yardımcısı arkeolog Ahmet Beyazlar’dan gelen yorum:

“ Milletimizin yaşayan ve tarihe mal olmuş farklı ad ve renkteki varlıklarını tanıtmaya, birlemeye  yönelik çalışmalarınızı özgür yaşama ve düşünme sistemi içinde odaklayan Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün şahsında bayraklaştırdığınızı okuyorum. Ne mutlu bu yolda uğraş verenlere. Her bilgi seviyesi, her idrak ışığı, her birleyici ve kutsayıcı düşünce bir doğuştur.(Nurdoğan) Yeniden Doğuş Bayramınızı kutluyorum. Işığınız enerjiniz daim olsun. Saygılarımla. Ahmet BEYAZLAR, GAZİANTEP”

Ahmet Beyazlar’a cevabım: Bu güzel düşünceleriniz için çok teşekkür ediyorum. Bu mektubunuzu çerçeveletip asmalıyım. Yaptığımın bu kadar güzel özetini ilk defa sizden duyuyorum. Çok teşekkür ediyorum.