Sıfır İntihar – I

Sıfır İntihar:  Yıllar önce bir belgeselde duymuştum ilk kez bu terimi.

18 yaşındaki Edward Mallen, 9 Şubat 2015’te Cambridge yakınlarındaki Meldreth demiryolu geçidinde hayatına son verir.

İntiharından iki hafta önce GP(1)’sine intihar düşüncelerinden bahsetmiş ve doktoru çocuğun 24 saat içinde akıl sağlığı uzmanları tarafından görülmesi gerektiğini söylemişti, ancak  NHS (2) bu öneriyi önemli bir risk olarak saymıyor.

Edward Mallen’in babası Steve, tıbbi personelin ona bunu söylemeye rıza göstermesine rağmen oğlunun intihar düşüncelerinden haberdar edilmediğini söylüyor.

Kendi canına kıyan bir gencin babası, ölümünün İngiltere’deki ruh sağlığı sisteminin “amaca pek uygun olmadığını” kanıtladığını  ve “yetersiz finanse edildiğini” söylüyor.

“Bazen depresyona güçlülerin laneti diyorlar, başka bir deyişle, ne kadar güçlü, daha dayanıklı, daha zeki ve daha yetenekli olursanız, yaşayabileceğiniz zorlukları o kadar iyi gizleyebilirsiniz,” diyor  baba Mallen.

“Benim anlayışıma göre, zeki ve sevimli oğlumuz, ailesini ve arkadaşlarını koruyarak, aslında hiçbir zaman alamadığı uygun müdahale olmadan asla iyileşemeyeceği bir hastalığı örtbas etmeye çalışıyordu.”

Belgeselde hastalığın bipolar olduğu belirtiliyordu.

Baba Mallen;  “Oğluma kilisede tabutunun yanında dururken bir söz verdim. Trajedisini araştıracağıma ve onun adına reform isteyeceğime dair”

Ve baba Mallen oğlunun ölümünden beri akıl sağlığı hizmetlerinde reformlar için kampanya yürütüyor .

Yardım kuruluşu MindEd Trust aracılığıyla, çeşitli hükümet departmanları ile “siyasi sistem aracılığıyla” çalışıyor.

“Oğluma verdiğim sözü yerine getirmek için adımlar atıyorum ve aynı zamanda benzer zorluklar yaşayan binlerce aileye yardım etmeyi umuyorum.”

İntihardan kaynaklanan ölü sayısı ne kadar azaltılabilir?

Sıfır intihar – gerçekleşebilir mi?

Dünya üzerinde belki ama bizim ülkemizde maalesef gerçekleşemez. Çünkü siyasiler, aydınlar konu hakkında kafa yormadıkları gibi “akıl mı kalmış, sağlığı ile uğraşacağız” mantığındalar. İntiharlarında ekonomik kaygılardan kaynaklandığı düşüncesi hakim. Ruh sağlığı dediğimiz rahatsızlıkların da beyinsel yani fiziksel rahatsızlık olduğunun bilincinde olmadıkları gibi öğrenme çabaları da yok.

Neyse biz gelelim konumuza.

Baba Steve Mallen’in kurucu ortağı olduğu Zero Suicide Alliance (Sıfır Ölüm ittifakı)’ı başlatan kampanyacılara göre, İngiltere’de her yıl intihar sonucu ölümler, 20 uçağın düşmesi durumunda meydana gelen olası ölüm sayısına eşdeğer .

 Samaritans’tan alınan rakamlar, 2015 yılında İngiltere’de günde ortalama 17 intihar olmak üzere yılda 6.188 intihar kaydedildiğini gösteriyor.

Yaslı aileler için tüm trajik sonuçlarla birlikte bu yaşam kayıpları ne kadar önlenebilir?

Sıfır intihar, gerçekçi bir yaklaşım mı?

Yeni ittifakın amacı, intihar ölümlerini azaltmak için belirli taahhütler almak ve NHS kuruluşlarının tedavilerindeki hastalar arasında sıfırı hedeflemektir.

Lansmanda, baba Steve Mallen ateşli bir konuşma yapıyor.

“Yeter artık” diyor, “şu anda olduğundan daha fazla hayat kurtarabiliriz”. Akıl sağlığı sisteminin mevcut durumunu “toplum hakkında bir iddianame” olarak nitelendiriyor ve cephe hizmetlerinin “korkunç bir durumda” olduğunu söylüyor konuşmasında..

Bay Mallen akıl sağlığı hizmetinin durumuna ilişkin sert yorumları ve eleştirilerini dönemin sağlık Bakanı huzurunda yapıyor.

Sağlık bakanı ise, kriz tedavisinde bir gelişme olduğunu savunuyor, ancak “yapılacak çok şey olduğunu” ‘da ekliyor.

Detroit Başarısı

Westminster’de (4) yeni girişim yani sıfır intihar için partilerde destek vermektedir.

İşçi Partisi ve Liberal Demokratlar her milletvekilini sadece 20 dakika süren yeni bir çevrimiçi intiharı önleme eğitim programına kaydetmeye çalışacaklarını vaat ediyorlar.

Amaç, intihar düşünceleri olabilecek kişileri belirlemeye ve onlarla açıkça konuşmaya ve ardından onları uygun destek hizmetlerine yönlendirerek yardımcı olmaya çalışmaktır.

Hedef, ülke çapında bir milyon insanın çevrimiçi eğitimi almasıdır.

Zero Suicide Alliance, kendi ivmesini kazanmış, ilgi çekici bir taban girişimidir. Bu kesinlikle Whitehall’da (5) tasarlanan ve daha sonra NHS’ye taş tablet olarak gönderilen bir plan değildir.

İngilterede ki bu ittifak fikri Detroit’te Henry Ford Hastane Sisteminde yapılan ve intiharın on yılda önemli ölçüde azaldığı ve sıfıra ulaştığı öncü çalışmalardan aldı.

Yine belgeselde Henry Ford Hastanesinde yapılan çalışmalar şu şekilde anlatılıyor. Hastahane yönetimi aile hekimlerine herhangi bir rahatsızlık için gelen hastalarının psikolojik durumları ile ilgili sorularda sormasını talep ediyor. Ve sonuçları kendilerine iletmelerini istiyor.

Zihinsel hastalık için taranan çok çeşitli fiziksel koşullar için görülen hastalarla, önleme en önemli önceliktir.

Yine de, hastane sisteminin hastalarının sağlık sigortası olanlara yönelik  olma eğiliminde oldukları ve toplumdaki en yoksulların çoğunu içermeyebilecekleri kaydediliyor.

Mersey Care Vakfı, sıfır intihar planını 2015’te başlattı. Bu, kapsamlı personel eğitimini içeriyor. 

Güven hizmetleriyle temasa geçen her hasta intihar riski açısından değerlendiriliyor.

Güven yöneticileri, hangi değişikliklerin gerekli olabileceğini öğrenmek için intihar sonrası incelemeleri 72 saat içinde gerçekleştiriyor. “Suçlama veya eleştiri yok” söz var, ancak personel ve yöneticilerin incelemelerle işbirliği yapması gerekiyor.

Henüz politikayı gözden geçirmek için yeterli veri yok, ancak güven ilerleme kaydedildiğini söylüyor.

Mersey Care’in CEO’su Joe Rafferty lansman etkinliğinde izleyicilere NHS’nin “sıfırın gücünden korkmaması gerektiğini” söylüyor.

Zero Suicide Alliance’ın destekçileri, intihar konusunda “halkın bilinçlendirilmesi” gerektiğini söylüyorlar. 

Sosyal medya tarafından artırılan kamu bilincinin, NHS oyununu yükseltirken önlemeye yardımcı olacağını umuyorlar. 

Her şeyden önce, diyorlar ki, yaslı ailelere bir borcu geri ödemek onların birincil görevidir.

Koronavirüs salgınından önce ülke çapında hedeflenen bir milyon insanın çevrimiçi intiharı önleme eğitimine alınması hedefi salgından sonra ‘intiharı önleme eğitimine’ 3 haftada yarım milyondan fazla kişi katılıyor.

Zero Suicide Alliance (Sıfır İntihar İttifakı) adlı yardım kuruluşu tarafından hazırlanıp internete konulan eğitim programı, katılanları, insanların psikolojik desteğe ihtiyacı olabileceğini gösteren belirtiler konusunda bilgilendirip uyarıyor.

Koronavirüsle mücadelede zor koşullar altında işlerini sürdüren sağlık çalışanlarının zihin sağlığı sorunları yaşayabileceği yolundaki uyarılar üzerine Ulusal Sağlık Hizmetleri, personelinin başvurabileceği bir telefon yardım hattı oluşturmuştu.

Sağlık Bakanlığı ile yardım kuruluşu Zero Suicide Alliance’ın işbirliği ile hazırlanan intiharlara karşı eğitim programı internete 2017 yılında konmuştu.

Son üç hafta içinde yükselen ilgiyle birlikte, o tarihten bugüne dünyanın dört bir yanından eğitime katılanların sayısı ikiye katlanarak toplam 1 milyona ulaşmış oldu.

Dünya genelinde sıfır intihar konusu ile ilgili çalışmaları elimden geldiğince paylaşarak ülkemizde de farkındalık yaratabilmek en büyük idealimdir.

İlhan VARDAR

DİP NOTLAR :

• GP ; (General Practitioner terimi, tıp dilinde kullanılan Latince bir kelimedir. General Practitioner teriminin tıbbi anlamı; Pratisyen doktor, ihtisası olmayan doktor.)
• NHS ; (National Helth Service- Ulusal Sağlık Sistemi-Birleşik Krallığın SGK’sı),
• Samaritans (Merhametliler-İngiltere’de 1953 yılında Chad Varah adlı kilise papazı tarafından kurulan gönüllü dinleme derneğidir. Derneğin ‘dinleyici’ olarak barındırdığı gönüllüler vardiya usulu 24 saat boyunca arayan insanların dertlerini dinleyerek bu sayede bir çok insanı intiharın eşiğinden döndürmüştür. Dernek bugün İngiltere ve İrlanda’da 202 şubesi ve 17000 dolayında gönüllü ve özel eğitimli çalışanı ile sadece yerleşik değil, aynı zamanda hapishanelerde, okullarda, orduda ve iş dünyasında duygusal destek hizmetlerini sürdürmektedir.-İ.V.)
• (Westminster sistemi, Birleşik Krallığın demokratik parlamenter sistemine verilen isimdir. Bu sistem ismini İngiltere Parlamentosu’nun merkezi olan Westminster Sarayı’ndan almaktadır.-İ.V.)
• (İngiliz Hükümeti-İ.V.)

Kaynakça : BBC, Bipolar ve sıfır intihari Belgesel ; Zero Suicide Alliance (Sıfır İntihar ittifakı) kaynakları; Detroid Henry Ford Hastahanesi